Serbest meslek; ülkemizde belirli bir işi olmayan ve içinde bulundukları dönemin farklı koşullarına ayak uydurarak farklı işler icra edebilen, ne iş olsa yaparım diyen çalışanları tarif etmek için kullanılan bir terim olarak bilinmektedir. Ancak serbest meslek aslında, sınırları yasalara tabi olan bir resmi çalışma biçimidir.
Temelde herhangi bir işverene bağımlılığı bulunmayan ve kendi mesleğini icra edenlerin yer aldığı meslek grubu olan serbest meslek, bünyesinde farklı birçok meslek dalını barındırmaktadır. Bu serbest meslek dallarında sürekli olarak faaliyet gösteren kişilere ise serbest meslek erbabı denilmektedir.
Kendi özel muayenehanesinde hizmet veren doktorlar, diş hekimleri, veteriner hekimler, herhangi bir firma ya da kurumdan bağımsız olarak çalışan mimar ve mühendisler, herhangi bir eğitim kurumuna bağlı olmadan özel ders veren öğretmenler, işleri yaratıcılık olan ressam, senarist, şair, yazar, bestekar ve yönetmen gibi sanatçılar da serbest meslek erbabı olarak tanımlanmaktadır.
Yukarıda belirtilen ve belirtilmeyen her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak nitelendirilmektedir ve bu gelir, Gelir Vergisi Kanunu tarafından bir vergiye tabi tutulmaktadır. Bu vergi ise GVK’nın 18. Maddesinde bazı istisnalar ele alarak düzenlenmiştir. Buna Serbest Meslek Kazanç İstisnası denilmektedir.
Serbest Meslek Kazanç İstisnasının Uygulanması
Serbest meslek kazançlarının hangi istisnalara tabi olduğu, Serbest Meslek Kazanç İstisnalarının düzenlendiği GVK’nın 18. Maddesinde “müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden müstesnadır.
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.” şeklinde net olarak ifade edilmektedir.
Verilen bu hükümlere göre elde edilen kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisna kapsamındaki kazançların ise ne şekilde elde edildiği yine vergilendirme açısından da büyük öneme sahiptir.
